Nima uchun ayollar temirga e’tibor berishlari kerak
O’zingizni charchagan, holsiz yoki yaxshi holatda emasdek his qilyabsizmi? Siz O‘zbekistonda temir tanqisligi kamqonligidan aziyat chekayotgan 11 million ayoldan biri bo‘lishingiz mumkin. Darhaqiqat, temir tanqisligi mamlakatda eng ko’p uchraydigan ozuqa moddalarining yetishmasligidir! Temir tanqisligi belgilari va ayollar nima uchun ularga e’tibor berishlari kerakligi haqida ko’proq bilib oling.
Temir bizning omon yurishimiz uchun zarurdir. Temir gemoglobinning asosiy tarkibiy qismi bo’lib, qizil qon hujayralariga kislorodni butun tanaga tashish imkonini beradi. Shuningdek, u hujayra o’sishi va differentsiatsiyasida, shuningdek, yangi hujayralar, gormonlar, neyrotransmitterlar va aminokislotalarning rivojlanishida muhim rol o’ynaydi. Ha, temir qimmatbaho minerallardan biridir!
Temir tanqisligi belgilari:
- Charchoq
- Jismoniy ko’rsatkichlarning pasayishi
- Aqliy faoliyatning pasayishi
- Immunitet funksiyasining pasayishi
Yosh, menopauzadan oldin ayollar, ayniqsa muntazam ravishda jismoniy mashqlar bilan shug’ullanadigan ayollarda temir tanqisligi rivojlanishi kuchli va kamqonlik xavfi yuqori bo’ladi. O’rtacha erkakda taxminan 1000 mg temir mavjud (uch yilga yetarli), ayollarda esa atigi 300 mg (olti oy uchun yetarli). Ayniqsa, hayz vaqtida ayollar sikli davomida qon yo’qotishi tufayli bu zahiralarni tezda yo’qotishadi. Shuning uchun hayz muddati og’ir bo’lgan ayollarda temir darajasi past bo’lish xavfi yuqori. Qiziqarli fakt: og’iz kontratseptivlari qon (va temir) yo’qotish miqdorini kamaytiradi, intrauterin vositalar (IUD) esa hayzlik qon ketishini oshiradi. Tug’ilishni nazorat qilish sizning temir holatingizga ta’sir qiladi deb kim o’ylagan deysiz?
Sportchilar temir zahiralarini terlash, qizil qon tanachalarini yo’qotish va oshqozon-ichakdan qon ketish (yallig’lanishga qarshi dorilarni tez-tez ishlatish bilan bog’liq) orqali ham yo’qotadilar. Homiladorlik va emizish ham tananing temirga bo’lgan ehtiyojini oshiradi va temir darajasining pasayishiga olib kelishi mumkin.
Temirning yaxshi manbalari nima?
Sizning tanangiz temir ishlab chiqara olmaydi; Sizning tanangiz temirni olishning yagona yo’li bu siz iste’mol qilgan oziq-ovqat yoki kerak bo’lganda qo’shimchalar orqali qabul qilish. Go’sht, baliq va parranda go’shti kabi temir manbalarini muntazam iste’mol qilish ko’pchilik uchun tanadagi temir darajasini saqlab qolishning oson usuli hisoblanadi.
Gem bo’lmagan temir so’rilishi qiyinroq va ko’katlar, loviya va boyitilgan ovqatlarda mavjud. Bu oziq-ovqatlar, boshqa yo’llar bilan foydali bo’lsa-da, tanangizdan temirni ajratib olishni qiyinlashtiradi. Sabzavotlardan voz kechishni boshlashdan oldin, yaxshi xabar: C vitaminini gem bo’lmagan temir bilan iste’mol qilish tanangizga ushbu muhim ozuqani o’zlashtirishga yordam beradi. Keyingi safar ismaloq iste’mol qilganingizda, salatingizga limon sharbati (yoki C vitaminining boshqa manbasi) qo’shib ko’ring! Temir olishning mazali va to’yimli usuli!